قراردادهای استخدامی دستگاههای دولتی طبق قانون استخدام کشوری و مدیریت خدمات کشوری در دستگاهها و ادارات دولتی سه نوع قرارداد استخدامی وجود دارد:
۱.رسمی
۲.پیمانی
۳.خدماتی یا انواع قرارداد کار
کارکنان رسمی از نظر نظام استخدامی مشمول قانون استخدام کشوری و قانون مدیریت خدمات کشوری هستند و از نظر پوشش بیمه ای نیز مشمول صندوق بازنشستگی کشوری می باشند.
کارکنان قرارداد های پیمانی برای انجام امور تصدی گری در دستگاه های اداری استخدام می شوند و از نظر نظام استخدامی مشمول آیین نامه استخدام پیمانی و از نظر پوشش تامین اجتماعی مشمول صندوق تامین اجتماعی هستند.
گروهی از کارکنان در دستگاههای دولتی امور خدماتی و پشتیبانی را در ادارات بر عهده دارند. بر اساس بخشنامه مربوطه، تعداد مشاغل این گروه تعیین شده است که شامل خیاط، رختشوی، آشپز و… می شود. کارکنان خدماتی از نظر اداری و استخدامی مشمول قانون کار و از نظر بیمه مشمول قانون تامین اجتماعی هستند.
کدام استخدام بهتر است؟
پاسخ به این سوال با توجه به موقعیت افراد در قرارداد متفاوت است. از نظر کارفرما و صاحبکار بخاطر امکان عدم تمدید قرارداد استخدام موقت افراد ارجحیت دارد. در حالیکه از نظر مستخدم و کارگر بهترین نوع اشتغال که امنیت شغلی افراد را تضمین می کند استخدام دائم در بخش خصوصی و رسمی در دستگاه های دولتی می باشد.
استخدام در بخش خصوصی
استخدام در بخش خصوصی تحت پوشش نظام استخدامی قانون کار است و از نظر تامین اجتماعی نیز مشمول صندوق تامین اجتماعی و قانون مربوطه هستند که شامل موارد زیر است:
قرارداد دائمی (غیر موقت)
در این نوع قرارداد زمانی برای پایان قرارداد ذکر نمی شود و فسخ یکطرفه آن قانوناً امکانپذیر نیست. پایان قرارداد در این نوع استخدام منوط به احراز شرایط یا انجام ترتیباتی می باشد برای مثال مواردی که باعث می شود انواع قرارداد کار دائم خاتمه پذیرد عبارت است از فوت، بازنشستگی یا از کار افتادگی کارگر.
استعفای کارگر نیز بر اساس ترتیباتی است که قانون مقرر کرده. اخراج موجه کارگر آن باید توسط هیئت های حل اختلاف وزارت کار تایید شود.
قرارداد موقت یا مدت معین
قراردادی است که پایان مدت قرارداد در آن مشخص می گردد و با پایان زمان آن، قرارداد خاتمه می یابد. در این نوع قرارداد هیچ یک از طرفین تا پایان قرارداد مجاز به فسخ یکطرفه آن نیستند..
قرارداد معین
در این نوع قرارداد انجام کار معینی که مشخص گردیده تعهد می شود. پایان قرارداد زمانی است که تعهد ایفا گردد و حق الزحمه توافق شده پرداخت شود. در این نوع قرارداد نیز امکان فسخ یکطرفه قرارداد تا انجام موضوع تعهد و کار تعیین شده قانوناً مقدور نمی باشد.
قرارداد آزمایشی
این نوع قرارداد در واقع قرارداد مقدماتی برای قرارداد غیر موقت است که زمینه را برای آشنایی و همکاری کارگر و کارفرما فراهم می سازد که در صورت نظر مساعد دو طرف، تداوم خواهد یافت. این نوع قرارداد برای کارگران ماهر حداکثر ۳ ماه و برای کارگر ساده حداکثر یک ماه است. امکان فسخ قرارداد برای هر یک از طرفین در طول مدت قرارداد وجود دارد.
قرارداد آموزشی
قرارداد آموزشی فقط با افراد بین ۱۵ تا ۱۸ سال سن منعقد می شود. این افراد را کارگر نوجوان می نامند. حداکثر مدت قرارداد با آنها سه سال است. در واقع کارگر نوجوان برای کار توأم با آموزش استخدام می شود. برای کارگر نوجوان نیز باید حقوق و مزایای مقرر در قانون کار رعایت شود و حق بیمه اش نیز که از حداقل حقوق سال مربوطه نباید کمتر باشد به سازمان تامین اجتماعی پرداخت شود. نظام کاری آموزش همراه با کار، همان نظام استاد شاگردی است که قبلا در کشور بسیار مرسوم بوده است.
